حمام خزینه ای روستای اشینه

بسم الله الرحمن الرحیم

پیامبر(ص):

إِنَّ اللّه‏َ تَعالى جَمیلٌ یُحِبُّ الجَمالَ، سَخىٌّ یُحِبُّ السَّخاءَ، نَظیفٌ یُحِبُّ النَّظافَهَ؛
خداوند زیباست و زیبایى را دوست دارد، بخشنده است و بخشش را دوست دارد، پاکیزه است و پاکیزگى را دوست دارد.خداوند زیباست و همه موجودات را زیبا آفریده است از میان همه آنها انسان را نیززیبا آفریده‌است که در قرآن هم بدان اشاره دارد؛ انسان موجودی است زیبا چون خالقش زیباست چنان‌که در آیه ۷۰ سوره اسراء می‌فرماید: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا؛ و به‌راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم و آنان را در خشکى و دریا [بر مرکب‌ها] برنشاندیم و از چیزهاى پاکیزه به ایشان روزى دادیم و آنها را بر بسیارى از آفریده‏هاى خود برترى آشکار دادیم».
در نگاه دیگر نظافت و پاکیزگی یکی از نشانه‌های ایمان است،
آنجائیکه پیامبراکرم(ص) مارا به نظافت توصیه فرموده و به‌خاطر اهمیت نظافت و بهداشت، آن‌را قرین وهم‌ردیف ایمان قرار داده و می‌فرماید: «النظافته من الایمان؛ نظافت و ایمان عضو جدایی‌ناپذیر از یک دیگرند»، چون انسان زیبا، با هرچیزی که سر و کار دارد باید دارای رنگ معنوی، پاکیزگی وبهداشت و عاری از هر گونه آلودگی بوده تا برای بشر مفید و سالم باشد؛ مانند بهداشت آب و تاکید بر مطلوبیت شستشوی بدن با آب خنک و قابل شرب (ص آیه 42) و بیان تاثیر آب در زدودن آلودگی‌ها از بدن (انفال آیه 11) و لزوم تطهیر بدن از چرک و آلودگی برای ورود به مکان‌های مقدس (حج آیه 29) و خانه خدا (بقره آیه 125) بهداشت در خاک و محیط زیست (نساء آیه 43) و بهداشت اجتماعی (سبا آیه 15) و بهداشت لباس و ضرورت پاکیزه نگه داشتن آن و تطهیر آن از آلودگی (مدثر آیه 4)ازمواردی است که قرآن بر آن تاکید می‌کند.افزون بر بیان اهمیت، بیانگر آن است که قرآن به همه جلوه‌های طهارت و بهداشت در همه حوزه‌ها توجه دارد و از مومنان می‌خواهد که در امور خویش آن را مراعات کنند.
با بیان این مقدمه به موضوع بهداشت، پاگیزگی و اهمیت آن از دیربازبرای اهالی روستای اشینه می پردازیم.

 ساخت حمام در روستای اشینه:

طبق دستورات و آموزه های اسلام پدران و نیاکان ما نبز برای پاکی روح ونظافت جسم اهمیت زیادی قائل بوده اند تابتوانند باظاهری آراسته وباطنی پاک و مطهربه عبادت خالق خودبپردازند
این مسئله باعث شدتا آنها باتشویق وهدایت مرحوم حضرت آیت الله حاج شیخ محمدباقرشریعتی وبادرنظرگرفتن موقعیت مکانی ،قسمتی اززمینی که متعلق به آقای حاج عباس قاسمی فرزندحاج حسین می باشدباسختی ومشقت فراوان ولی در عین حال با ذوق وانگیزه مثال زدنی با الگو گرفتن از سیره پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) دررعایت بهداشت و پاکیزگی واهمیت به دستورات الهی درراستای عبادت وبندگی خالق یکتا درروستای اشینه گرمابه ای به سبک قدیم وبارعایت تمام استانداردهای آن زمان  بنا نمایند این گرمابه تا بعداز انقلاب وساختن حمام دوشی و بهداشتی توسط جهاد سازندگی فعالیت می نمود.

گرمابه مذکور همچون دیگر گرمابه های خزینه ای از بخش های مختلف وگوناگون تشکیل گردیده بود که هرکدام کارکردهای متفاوتی داشت در اینجا به ذکربخش ها وکارکردهرکدام از آنها می پردازم. 

- درب ورودی پیچ دار
- رختکن
-گرمخانه یاصحن
- خزینه
- تون
- گربه رو یا زنبورک

- نمای ساختمان

- وسایل استحمام

موقعیت مکانی:

بهره گیری از آب قنات و محفوظ ماندن گرمای درون ساختمان باعث گردیده بودتا گرمابه درکنار قنات وکاملا پایین تر از سطح زمین ودرون خاک بنا گرددبه طوری که پشت بام حمام کاملا باسطح کوچه برابربود.

درب ورودی پیچ دار:

ورودی حمام از داخل کوچه در فضای باز با چندین پله به صورت رفت و برگشت وعبور از راهرو شیب دار نسبتا طولانی با سقفی کم ارتفاع وبا پیچ ملایم با یک پله وارد رختکن می شد.
ارتفاع کم وطولانی بودن راهرو درب ورودی گرمابه به رختکن و رختکن به صحن باعث می شدجلو تبادل مستقیم حرارت ودم گرفته شودتا هوای بیرون گرمابه به رختکن و رختکن به صحن وبلعکس به سهولت منتقل نگردد.
همچنین پیچ داربودن درب ورودی حمام ورختکن به صحن مانع دیده شدن داخل رختکن وصحن می شد این امر در خانه های روستایی وحتی شهری نیزرعایت می شد که به آن پیچ حجاب می گویند.

رختکن:

فضای اول حمام رختکن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج ارگرمابه بود.فضایی وسیع با حوضی گردبه قطر وعمق تقریبا 1X1/5متر دروسط آن دراطراف فضای میانی رختکن  سکوهایی وجودداشت که افراد پس از استحمام جهت پوشیدن لباس قبل از ورود به آن ها باید پاهارا درحوض آب سردمی شستند در زیر این سکوها حفره ها یی جهت قراردادن کفش ها تعبیه شده بود.

همچنین رختکن مکانی بود که اهالی برای حنابندان با ساز و آواز و شعرخوانی درجشن عروسی برای داماد و برای عروس نیز زنان روستا در وقت خاص درآنجا جمع می شدند و پس از استحمام لباس می پوشاندندو داماد یا عروس راتا منزل همراهی می کردند
گرمخانه:

فضای دوم حمام گرمخانه نام داشت که به زبان محلی بدان صحن می گفتند.این مکان  محل اصلی شست وشوی تن و سروصورت ودراصطلاح اسلامی غسل بود.

خزینه آب گرم، حوضچه آب سرد،فضایی برای شست ,وشو و نظافت خصوصی وسکویی وسیع در داخل گرمخانه وجود داشت.

خزینه:

خزینه از یک طرف به گرمخانه یاهمان صحن محل شستن و کیسه کشی وصل بود واز طرف دیگربه بیرون گرمابه داخل تون بر روی آتشگاه که دروسط آن دیگ مسین به قطروعمق تقریبا 1/20x70که حدفاصل بین آب وآتش بودقرارداشت.

تون:

تون اتاقکی با فضای نسبتاًوسیع جهت نگهداری هیزم وسایرموادسوختنی بود که در قسمت پشت گرمابه با چندین پله به آنجا وارد می شددر داخل تون و در زیر خزینه همانطورکه گفته شد دیگ مسی بزرگی تعبیه شده بود که با افروختن آتش در زیرآن آب خزینه گرم می شد.

دود ودم حاصله از افروختن آتش به صورت مستقیم از دود کش خارج نمی شد بلکه توسط گربه رو های کف گرمخانه به بیرون هدایت می شد تا از گرمای آن برای گرم شدن کف گرمخانه استفاده گرددکف گرمخانه از سنگ های لَخت بزرگ استفاده شده بودتا هم راحت شست وشو و بهداشتی گردد وهم فضا وکف گرمخانه گرم گردد

زنبورک یاگربه رو:

زیرصحن ازداخل تون تونل هایی طراحی شده بودکه به آن زنبورک یا گربه رو می گفتند.دود ودم حاصله ازسوختن آتش باعبورازآنها کف گرمخانه راگرم می کرد تابرای نشستن قابل استفاده باشد.بعضاً کف صحن به قدری داغ می شد که نشستن درآنجاغیرممکن می گردید و افراددراطراف صحن یادر سکوی بزرگ و وسیعی که داخل صحن طراحی شده بودمی نشستندواستحمام می کردند.

سوخت حمام:

اوایل برای گرم کردن حمام از هیزم ،چوب وسرگین استفاده می شده است اما درسال های اخیراز لاستیک های تریلر و کامیون استفاده می کردید .بدین صورت که حلقه سیم داروسط لاستیک را جدا می کردند  سپس جهت سهولت در جابجایی  و انتقال آسان به تون وافروختن آتش به چهارقسمت مساوی تقسیم می کردند افروختن آتش توسط لاستیک باعث می شدتا آتش هم شعله بیشتری داشته باشد وهم دوام بیشتری.

گرمابه هر هفته روزهای پنجشنبه توسط یکی از اهالی روستابه صورت گردشی گرم می شد.روزهای جمعه قبل از اذان صبح تا ساعت 8  مخصوص آقایان بود بعدازآن نیزتا هرزمان که آب حمام گرم بوددر اختیارخانم ها قرار می گرفت

حمام در ایام عیدنوروز ومناسیت های مختلف که روستا شلوغ می شد چندین روز در هفته گرم می شد.

شکل ساختمان حمام:

ساختمان حمام  به لحاظ اینکه درون زمین قرارداشت فاقدنمای بیرونی بودسقف آن همانند خانه های روستایی گنبدی با پشت بام کاهگلی که برروی آن روشنای هایی باشیشه های ضخیم ودرعین حال کدرجهت دیده نشدن داخل گرمابه قرارداشت هنگام شب اهالی روستا ازچراغ فانوس که به زبان محلی بدان چراغ بادمی گفتنند استفاده می شد.

وسایل استحمام:

بُقچه -تاس-کیسه-لیف-صابون-شامپو-کتیرا-سفیدآب-شانه -سنگ پا-حنا-لُنگ -چراغ باد و...

تخریب:

متاسفانه حمام مذکوربا لُدرکاملا تخریب شده ودیگرهیچگونه اثری ازآن باقی نمانده است تاکنون مشخس نشده هدف ازتخریب این بنای زیبا وبه ارث مانده ازپدرانمان چه بوده است؟